Vier juridische antwoorden over mobiliteitscontracten

Datum: 21-06-2021

VZR in gesprek met Rutger Sark, advocaat bij DAAN Legal
 
We zien een verharding van het werkgeversbeleid. Kosten en risico’s van zakelijke mobiliteit worden steeds meer afgewenteld op de werknemers, mag dat? Is de werkgever niet verantwoordelijk voor de zakelijke mobiliteit van zijn werknemers?
 
‘Goed werkgeverschap’
Het is toegestaan om bepaalde kosten af te wentelen of door te berekenen aan werknemers. Hier zitten echter wel grenzen aan. De belangrijkste grens is dat een werkgever zich als ‘goed werkgever’ moet gedragen. Deze norm kan ik het makkelijkst uitleggen aan de hand van de volgende zaak die in 2017 speelde.

Een werknemer beschikte over een leaseauto en hij zegde zijn arbeidsovereenkomst op. Het leasecontract voor de auto liep echter nog 44,5 maand door. In het bedrijfsautoreglement stond dat bij vroegtijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst de werknemer hiervoor een afkoopsom moet betalen of dat de auto wordt doorgegeven aan een andere medewerker van het bedrijf. Partijen kozen voor de laatste optie. De medewerker die de auto overnam betaalde een lagere eigen bijdrage op basis van een besluit van de ondernemingsraad. De werkgever besloot het verschil tussen de eigen bijdrages voor het restant van de leaseperiode te verhalen op de vertrekkende werknemer. Dit bedrag werd begroot op ongeveer €10.000.

De werknemer ging hier niet mee akkoord en de kwestie kwam voor de rechter. De rechter stelde vast dat de werknemer ervan uit mocht gaan dat indien de auto aan een andere medewerker ter beschikking werd gesteld, er geen verdere verplichting zou zijn om een afkoopsom te betalen. Het doorbelasten van het verschil in de eigen bijdrage was niet met de werknemer besproken, maar werd als een voldongen feit gepresenteerd en vervolgens eenzijdig uitgevoerd. Dat de werkgever (door een besluit van de ondernemingsraad) een lagere eigen bijdrage vroeg, komt voor rekening en risico van de werkgever. Het doorberekenen van het verschil in eigen bijdrages is in dit geval dus niet hoe een goed werkgever zich zou moeten gedragen.
 
Wat ook opvalt is dat de werkgever één-op-één het bedrag dat de leasemaatschappij berekent, doorbelast aan de werknemer. Mag dat zomaar?
 
Niet zomaar 1-op-1 doorbelasten
Dit mag niet zomaar. Een soortgelijke kwestie speelde bij een zaak die ik in 2016 heb gedaan. Hierin had een werknemer zelf ontslag genomen en op grond van de leaseovereenkomst moest deze werknemer een afkoopsom betalen. Deze afkoopsom werd door de leasemaatschappij berekend door het verschil te nemen tussen de boekwaarde en de verkoopopbrengst. De leasemaatschappij begrootte deze afkoopsom op €5.382,18 ex BTW zonder dit verder te specificeren. De werkgever heeft dit bedrag vervolgens klakkeloos doorberekend aan de werknemer. De werknemer vond dit bedrag te hoog en weigerde te betalen. Uiteindelijk is deze kwestie voorgelegd aan het Gerechtshof te Arnhem.

Het Hof oordeelde kort gezegd dat het ook hier weer aan komt op goed werkgeverschap. Dit betekent in dit geval dat de werkgever bij voortijdige beëindiging van het leasecontract zal moeten waken voor de belangen van de werknemer en minstens een deugdelijke specificatie zal moeten opvragen en moeten beoordelen of de in rekening gebrachte afkoopsom is berekend conform het leasecontract. Dit had de werkgever nagelaten. De rechter heeft de afkoopsom overgenomen zoals de VZR die op grond van het leasecontract heeft doorgerekend en kwam tot een bedrag van €2.388,66 ex BTW.
 
Deze zaak laat zien dat je als werkgever dus niet zomaar kosten één-op-één mag doorberekenen. Je moet minstens een kostenspecificatie opvragen en uiteraard moet de afkoopsom berekend zijn volgens het leasecontract.
 
Het lijkt er soms op dat zowel de werkgever als de werknemer te weinig weten over de regelingen die ze samen afsluiten. Wat kunnen we hieraan doen?

Goed informeren
Het is allereerst van belang dat werkgevers goed op de hoogte zijn van de afspraken die zij maken met leasemaatschappijen. Omdat werknemers zelf niet betrokken zijn bij het contract tussen de leasemaatschappij en de werkgever, moet de werkgever de belangen van de werknemers behartigen en hen goed informeren over de leaseovereenkomst. Aan die voorkant gaat het vaak al mis. Maar ook aan de achterkant, met name bij voortijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst en (mogelijke) beëindiging van het leasecontract, heeft de werkgever een informerende rol. Denk hierbij aan het verstrekken van informatie over (de hoogte van) een eventuele afkoopsom. Los van het feit dat de bal dus allereerst ligt bij de werkgever, doe je er als werknemer altijd goed aan om ook zelf informatie op te vragen bij de werkgever over de opties en mogelijke risico’s.
 
We zien dat arbeidscontracten van één jaar hand in hand gaan met leasecontracten van 4 of 5 jaar. De werknemer moet dan bij het einde van dat dienstverband nog de overige 3 of 4 jaar betalen. Dat mag toch niet?

Gevolgen voor werkgever
Klopt, niet als automatisme. Bijna alle leasecontracten hebben een bepaling over voortijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Als een arbeidsovereenkomst voortijdig wordt beëindigd op initiatief van de werknemer zijn er doorgaans drie mogelijkheden. Allereerst kan de werknemer de leaseovereenkomst overnemen. Dit zal gezien de hoge kosten niet vaak gebeuren. Ten tweede kan de werknemer – indien mogelijk – de auto doorgeven aan een andere medewerker van het bedrijf. Ten derde kan de werknemer verplicht zijn om een afkoopsom te betalen. Als het arbeidscontract afloopt of als de werkgever het initiatief neemt om de arbeidsovereenkomst te beëindigen, liggen de zaken anders. Dan zal in beginsel de werkgever opdraaien voor de kosten, tenzij het ontslag is te wijten aan de werknemer (zoals bij ontslag op staande voet). Of je na het einde van je dienstverband nog iets moet betalen, zal dus afhangen van de reden van het ontslag. Bij het automatisch eindigen van de arbeidsovereenkomst bij einde van de duur ervan, zijn de gevolgen dus in beginsel voor rekening van de werkgever.
 
Rutger Sark is advocaat met als specialisme Ondernemingsrecht. Rutger Sark werkt ruim 25 jaar als advocaat ondernemingsrecht. Rutger is ondernemingsrechtadvocaat met veel ervaring in de automotive branche en daardoor ook met geschillen rondom beëindiging van allerlei branche specifieke contracten, waaronder leasecontracten.

Geplaatst op: 21-06-2021 16:07